Gülpınar
Gülpınar, Çanakkale ilinin Ayvacık ilçesine bağlı bir köydür; il merkezine yaklaşık 100 km, ilçe merkezine yaklaşık 43 km uzaklıktadır. 2022 yılı nüfusuna göre yaklaşık 1.200–1.340 aralığında bir yerleşimdir (resmî ve nüfus veri sayfaları farklı yıllara göre küçük farklar gösterir)
Köyün antik ve yakın tarih kaynaklarındaki adları çeşitlidir: Antikçağ kayıtlarında Hamaxitus / Hamaksitós olarak, farklı dönemlerde Külahlı gibi isimlerle anılmış; günümüzde 1928’den beri Gülpınar adını taşımaktadır. 1951’de nahiye, 1991’de belediye (belde) statüsü kazanmış; ancak nüfusun 2000’in altına düşmesi üzerine 2014 yerel yönetim düzenlemesiyle yeniden köy/mahalle statüsüne dönmüştür
Gülpınar’ın en dikkat çekici mirası, antik Apollon Smintheion tapınağıdır. Hellenistik dönemde inşa edilen ve Roma döneminde de önemini koruyan bu kutsal alan, antik Troas bölgesinin önde gelen dinsel merkezlerinden biridir. Günümüzde sütunlu yapısı ve kazı alanıyla ziyaretçilere açık olup, bölgenin tarihine ışık tutar.
Kazılar, Kalkolitik dönemden Roma dönemine kadar uzanan yerleşim izlerini ortaya koymaktadır. Antik mezarlar ve farklı dönemlere ait buluntularla köyün çok katmanlı geçmişini belgelemeye devam ediyor.
Bugün Gülpınar, zeytinciliğe dayalı tarımsal üretimiyle yaşamını sürdürürken, antik mirası sayesinde kültür turizminin de önemli bir durağıdır. Assos ve Behramkale gibi komşu antik kentlerle birlikte bölgenin kültür rotasında yer alır. Köyün taş mimarisi ve doğal manzarası, hem yerli hem yabancı ziyaretçilere sakin bir Ege köyü deneyimi sunar.